Η μετάβαση από το σχολείο στο πανεπιστήμιο είναι μια δύσκολη ίσως και αγχώδης διαδικασία για σχεδόν όλους τους μαθητές. Αυτό ορίζεται και ως «περιβαλλοντικό σοκ» στο οποίο εμπίπτουν σημαντικές κοινωνικές και ψυχολογικές αλλαγές όσο αφορά την έκθεση των μαθητών σε μια πληθώρα κουλτούρων, νέων συμμαθητών, φίλων και δασκάλων, καθώς και μια πρωτόγνωρη μορφή ανεξαρτησίας, νέες ευκαιρίες, νέες ακαδημαϊκές, προσωπικές και κοινωνικές απαιτήσεις.
Σύμφωνα με έρευνες ένα ποσοστό μεταξύ του 33%-85% των πρωτοετών φοιτητών θα βιώσει προβλήματα προσαρμογής.
«Η προσαρμογή είναι μια ψυχολογική έννοια η οποία αναφέρεται στη συμπεριφορά που επιτρέπει στους ανθρώπους να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος».
Το πανεπιστήμιο είναι ένα νέο περιβάλλον το οποίο προκαλεί διαφορετικές αντιδράσεις μεταξύ των πρωτοετών φοιτητών. Η ζωή στο πανεπιστήμιο μπορεί για ένα νέο φοιτητή να προκαλεί ενθουσιασμό αλλά και πρόκληση. Από τη μια η ανεξαρτησία μπορεί να μοιάζει υπέροχη αλλά από την άλλη να προκαλεί φόβο. Το πανεπιστήμιο προσφέρει την ευκαιρία σε μαθητές να γίνουν πιο αυτόνομοι, ενώ από την άλλη τους απαλλάσσει από τον γονεϊκό έλεγχο.
Οι πρωτοετείς φοιτητές καλούνται να αντιμετωπίσουν νέες προσωπικές και διαπροσωπικές προκλήσεις όπως το να καθιερώσουν νέες σχέσεις, να αναπτύξουν νέες δεξιότητες μάθησης και να τροποποιήσουν υπάρχουσες σχέσεις με γονείς, οικογένεια και φίλους.
Φοιτητές και ωριμότητα
Όπως είναι φυσιολογικό οι πρωτοετείς φοιτητές δεν είναι το ίδιο ώριμοι σε σχέση με μεγαλύτερους φοιτητές. Μαθητές οι οποίοι φοιτούν περισσότερο χρονικό διάστημα τείνουν να είναι πιο ώριμοι και να προσαρμόζονται καλύτερα ακαδημαϊκά, κοινωνικά και συναισθηματικά.
«Θεωρία της εμπλοκής»
Οι δυσκολίες προσαρμογής προέρχονται από τις διαφορές μεταξύ των προσδοκιών των μαθητών και την πραγματικότητα της φοιτητικής ζωής.
Μαθητές οι οποίοι είχαν πολύ υψηλές προσδοκίες παρουσίασαν περισσότερο άγχος, συμπτώματα κατάθλιψης και δυσκολίες προσαρμογής σε σύγκριση με άλλους φοιτητές οι οποίοι είχαν λιγότερες προσδοκίες και ήταν περισσότερο προετοιμασμένοι.
Οι μαθητές δεν ανησυχούν μόνο για τον ακαδημαϊκό τομέα αλλά και για τις κοινωνικές όσο και για τις συναισθηματικές αλλαγές με τις οποίες έρχονται αντιμέτωποι.
Φοιτητές και ανεξαρτησία
Η μετάβαση ενός μαθητή από το σχολείο στο πανεπιστήμιο όπως είναι λογικό δίνει περισσότερη ελευθερία και ανεξαρτησία. Οι νέοι φοιτητές καλούνται να κάνουν τις δικές τους επιλογές και να αναλάβουν ευθύνες για να διατηρήσουν τις ισορροπίες μεταξύ των διαφόρων ζητημάτων που προκύπτουν.
Στο πανεπιστήμιο απαιτείται από αυτούς να προσαρμοστούν γρήγορα σε ένα νέο περιβάλλον όπου θα πρέπει να επιλύσουν τυχόν ανησυχίες τους ή προβλήματα μόνοι τους χωρίς τη διαμεσολάβηση των γονέων.
Επίσης, απαιτείται από αυτούς να είναι ανεξάρτητοι στο διάβασμα και να μπορούν να προσαρμοστούν με τις νέες απαιτήσεις, όπως το μεγαλύτερο ακαδημαϊκό φορτίο, να διατηρήσουν τον ίδιο ρυθμό με τους συμφοιτητές τους και να ανταπεξέλθουν με τις διαφορετικές μορφές διδασκαλίας.
Δυσκολίες ανά φύλο
Τα αγόρια παρουσιάζουν σημαντικές δυσκολίες στη διαχείριση και επίλυση προβλημάτων ενώ τα κορίτσια σημαντικές δυσκολίες στη διαχείριση προβλημάτων όσο αφορά τον συναισθηματικό τομέα.
Υποστηρικτικό δίκτυο
Καινούργιες φιλίες και γνωριμίες με συμφοιτητές δρουν ως υποστηρικτικό δίκτυο για τη γρηγορότερη προσαρμογή των μαθητών στο πανεπιστήμιο.
Ένα από τα πρώτα σημαντικά θέματα τα οποία καλούνται να επιλύσουν οι φοιτητές είναι η δημιουργία νέων σχέσεων με συμφοιτητές και η προσαρμογή με τις νέες απαιτήσεις στον κοινωνικό τομέα. Οι φιλίες μεταξύ συμφοιτητών παίζουν σημαντικό ρόλο σε θέματα προσωπικής και κοινωνικής στήριξης καθώς παρέχουν ενσυναίσθηση αφού βιώνουν και οι ίδιοι παρόμοια προβλήματα προσαρμογής.
Η οικογένεια είναι ακόμη ένας καθοριστικός παράγοντας για την ομαλή και σύντομη προσαρμογή των μαθητών στο πανεπιστήμιο.
Ένα ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον το οποίο χαρακτηρίζεται από την άνευ όρων αποδοχή και υποστήριξη βοηθάει τους μαθητές να προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον τόσο στον ακαδημαϊκό όσο και στον κοινωνικό και συναισθηματικό τομέα.
Προσωπικότητα και διαπροσωπικά χαρακτηριστικά
Τα διαπροσωπικά χαρακτηριστικά και η προσωπικότητα των ατόμων διαδραματίζουν μεγάλο ρόλο στην προσαρμογή τους σε νέα περιβάλλοντα. Έχει διαφανεί ότι μαθητές οι οποίοι είναι ικανοί να συνδεθούν με νέα άτομα σε ένα καινούργιο περιβάλλον και να βρουν έτσι ένα νέο υποστηρικτικό κοινωνικό δίκτυο, προσαρμόζονται καλύτερα σε σχέση με τα άτομα που δυσκολεύονται να δημιουργήσουν ένα νέο υποστηρικτικό δίκτυο.
Φοιτητές οι οποίοι προέρχονται από οικογένειες οι οποίες είναι πιο εξωστρεφείς και πιο επικοινωνιακές τείνουν να προσαρμόζονται καλύτερα στο πανεπιστήμιο ενώ φοιτητές οι οποίοι προέρχονται από πιο εσωστρεφείς οικογένειες, οι οποίες δυσκολεύονται να εκφράσουν τα συναισθήματα τους παρουσιάζουν περισσότερες δυσκολίες προσαρμογής.
Κορνηλία Τσούκκα
Εγγεγραμμένη Σχολική/Εκπαιδευτική Ψυχολόγος
Στοιχεία επικοινωνίας
τηλέφωνο: 99 106256
email: [email protected]
facebook page: @kornilia.psychologist
