Η εφηβική και παιδική παχυσαρκία αποτελεί μείζον πρόβλημα στη σύγχρονη κοινωνία. Είναι συχνό φαινόμενο τα παιδιά και οι έφηβοι να εμφανίζουν προβλήματα υγείας που συνήθως εκδηλώνονται στους ενήλικες, όπως διαβήτη τύπου ΙΙ, υπερχοληστερονεμία κλπ.
Η παιδική παχυσαρκία οφείλεται στην επίδραση διαφόρων παραγόντων όπως είναι η κληρονομικότητα, το περιβάλλον ανάπτυξης του παιδιού και τέλος η ψυχολογία του παιδιού.
Ένα παιδί έχει 50% πιθανότητες να γίνει παχύσαρκο εάν ένας από τους δύο γονείς είναι παχύσαρκος, ενώ οι πιθανότητες αυτές αυξάνονται όταν και οι δύο γονείς είναι παχύσαρκοι.
Η παχυσαρκία οφείλεται, όπως αναφέραμε στην αρχή, και σε οικογενειακούς/περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Εάν ένα παιδί μένει σε ένα περιβάλλον που δεν προσφέρεται για παιχνίδι σε εξωτερικούς χώρους είναι φυσικό να βρει κάποιες μορφές ψυχαγωγίας που όμως προάγουν την σωματική αδράνεια, όπως τηλεόραση, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, ηλεκτρονικά παιχνίδια κλπ.
Η συσσώρευση περιττών κιλών στα παιδιά μπορεί να οφείλεται ακόμη στην αντικατάσταση κάποιων συναισθημάτων με το φαγητό.
Αρκετοί γονείς συνηθίζουν να επιβραβεύουν τα παιδιά τους με το φαγητό, είτε δίνοντας τους π.χ. γλυκά για μια εργασία που έχουν τελειώσει επιτυχώς, είτε βγάζοντας τα για φαγητό σε ταχυφαγεία (fast food), οπόταν υποσυνείδητα το φαγητό εξισούται με κάποιο θετικό συναίσθημα. Γι’ αυτό και αρκετά παιδιά, μετά ως ενήλικες, αναπτύσσουν συναισθηματική υπερφαγία, δηλαδή τρώνε κάτι που τους προκαλεί θετικά συναισθήματα για να αντιμετωπίσουν κάποιο άλλο αρνητικό συναίσθημα.
Η παιδική παχυσαρκία αντιμετωπίζεται με σωστή διατροφή, άσκηση και ψυχολογική στήριξη.
Ένα παιδί με περιττά κιλά δεν θα πρέπει ποτέ να υποβάλλεται σε εξαντλητικές δίαιτες γιατί μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξή του. Το ζητούμενο για παιδιά που βρίσκονται σε ανάπτυξη είναι η σταθεροποίηση του βάρους τους για να υπάρξει αρμονία μεταξύ ύψους και βάρους όσο αυτά θα αναπτύσσονται.
Σε περιπτώσεις πιο σοβαρής παχυσαρκίας η απώλεια βάρους δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 1-2 κιλά το μήνα. Το παιδί θα πρέπει, με τη βοήθεια κάποιου ειδικού, να συνδυάζει τροφές απ’ όλες τις ομάδες τροφίμων και να ακολουθεί μια ισορροπημένη διατροφή.
Το πρωινό θα πρέπει να γίνει μέρος της καθημερινότητάς του μιας και έρευνες υποστηρίζουν ότι τα παιδιά που καταναλώνουν ένα διατροφολογικά ισορροπημένο πρωινό έχουν μειωμένες πιθανότητες ανάπτυξης παχυσαρκίας.
Εκτός από το πρωινό, το παιδί θα πρέπει να καταναλώνει ακόμη δύο κύρια γεύματα και δύο μικρογεύματα (σνακ) που είναι πλούσια σε θρεπτικά στοιχεία, όπως γιαούρτι ή κάποιο φρούτο. Τα αναψυκτικά και τα φρουτοποτά θα πρέπει να αντικατασταθούν με φρέσκους χυμούς και νερό.
Πάντοτε θα πρέπει να υπάρχουν στο πιάτο του παιδιού φρέσκα λαχανικά έστω και αν δεν έχει μάθει να τα καταναλώνει. Εάν οι γονείς έχουν τη συνήθεια να καταναλώνουν λαχανικά τα παιδιά σιγά σιγά θα τους μιμηθούν.
Οι γονείς πρέπει να εντοπίσουν ποια λαχανικά αρέσουν στο παιδί τους και να τα παρουσιάζουν με ελκυστικό τρόπο στο πιάτο τους.
Τα παιδιά άνω των 2-3 ετών μπορούν να καταναλώνουν γαλακτοκομικά μειωμένα σε λιπαρά μιας και περιέχουν τις ίδιες ακριβώς βιταμίνες με τα γαλακτοκομικά που είναι πλήρη.
Μια ισορροπημένη διατροφή σε συνδυασμό με φυσική άσκηση, όπως ποδηλασία, κολύμπι ή ομαδικά αθλήματα, προάγει την καλύτερη φυσική κατάσταση των παιδιών.
Εκτός από τη σωστή διατροφή και την άσκηση θα πρέπει να υπάρξει ψυχολογική στήριξη εκ μέρους των γονιών. Εάν ένα παιδί έχει περιττά κιλά θα πρέπει με ευγενικό τρόπο να του εξηγήσουμε γιατί πρέπει να προσέξει τη διατροφή του, δίνοντας του κάποια παραδείγματα.
Δεν θα πρέπει ποτέ να του βάζουμε «ταυτότητα» αποκαλώντας το με επίθετα όπως «παχύς» ή να του λέμε συνεχώς «θες δίαιτα» ή «έχεις παχύνει».
Τέλος, το φαγητό δεν θα πρέπει να συνδέεται ποτέ με κάποιο συναίσθημα. Η επιβράβευση για κάτι καλό ή η τιμωρία του για κάτι κακό δεν θα πρέπει να σχετίζεται με το φαγητό π.χ. «αν γράψεις καλά στο διαγώνισμα, θα σου πάρω παγωτό» ή «δεν θα φας παγωτό αν δεν φας πρώτα όλα σου τα λαχανικά». Το παγωτό στις δύο αυτές περιπτώσεις χρησιμοποιείται σαν επιβράβευση (θετικό συναίσθημα) ενώ η κατανάλωση των λαχανικών στη δεύτερη περίπτωση θεωρείται κάτι το καταπιεστικό (αρνητικό συναίσθημα) και το παιδί θα αποφύγει τα λαχανικά.
Οι γονείς πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι τα παιδιά τούς μιμούνται στις πλείστες περιπτώσεις και το θέμα της διατροφής δεν αποτελεί εξαίρεση. Εάν οι γονείς τρέφονται σωστά τότε και τα παιδιά τους θα μάθουν να τρέφονται σωστά.
Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι μια ισορροπημένη διατροφή, σε συνδυασμό με άσκηση και με κατάλληλη ψυχολογική στήριξη, εγγυάται τη σωστή ανάπτυξη των παιδιών ώστε να έχουν μια αρμονική σχέση ύψους και βάρους.
Γιάννης Κερίμης MSc, RD
Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
www.ikerimis.com
