Οι πιο γιορτινές ημέρες του χρόνου είναι αναμφίβολα τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά. Η φιγούρα του Άγιου Βασίλη δεν λείπει από κανένα χριστουγεννιάτικο στολισμό και φυσικά τον λατρεύουν αν όχι όλα, τα περισσότερα παιδιά σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Τί λέμε στα παιδιά για τον Άγιο Βασίλη; Υπάρχει τελικά ή όχι; Είναι σωστό να λέμε ψέματα στα παιδιά μας;
Καταρχάς εάν μεταφέρουμε στο παιδί ότι υπάρχει κάπου μακριά ένας Άγιος ο οποίος κάθε χρόνο φέρνει δώρα σε όλα τα παιδιά του κόσμου κ.λπ. δεν πρόκειται για ψέμα αλλά για ένα παραμύθι ή μια μαγική ιστορία, η οποία φαίνεται ότι την λατρεύουν τα παιδιά γιατί ουσιαστικά μεταφέρεται στο σπίτι μια μαγική και φανταστική εικόνα την οποία τα παιδιά έχουν ανάγκη και τα κάνει ιδιαίτερα χαρούμενα.
Τα μικρά παιδιά (2-6 χρονών) σύμφωνα με τα στάδια ανάπτυξης του Piaget βρίσκονται στο στάδιο της προσυλλογιστικής νοημοσύνης όπου το παιδί χρησιμοποιεί σύμβολα και έχει κάποια μορφή σκέψης χωρίς όμως να μπορεί να αποκεντρωθεί από τις αντιληπτικές εικόνες και να προβεί σε λογική σκέψη, δηλαδή δεν μπορούν να ξεχωρίσουν το φανταστικό από το πραγματικό. Γι’ αυτό και κάθε φορά που βλέπουν έναν Άγιο Βασίλη στο δρόμο, στη τηλεόραση ή σε ένα εμπορικό κέντρο δεν μπορούν να καταλάβουν ότι πίσω από την στολή βρίσκεται άλλος άνθρωπος κάθε φορά, και ότι είναι αδύνατον σε μια βραδιά να ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο και να μοιράζει δώρα σε κάθε σπίτι.
Όλη αυτή η φανταστική ιστορία όχι μόνο δεν κάνει κακό στο παιδί μας αλλά το βοηθάει να αναπτύξει τη φαντασία του, να ονειροπολήσει, να μαγευτεί και να παίξει. Μεγαλώνοντας και φεύγοντας από το στάδιο της προσυλλογιστικής νοημοσύνης, γύρω στα 6-7 του χρόνια, η ιστορία αυτή το βοηθάει να αναπτύξει την κριτική του σκέψη και να αρχίσει την αμφισβήτηση.
Σε αυτή την περίπτωση, δεν φανερώνουμε στο παιδί ότι δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης και να επικεντρωθούμε στο «ψέμα» απογοητεύοντας το, αλλά μπορούμε να αφήσουμε το παιδί να κάνει τη δική του αναζήτηση και να ενδιαφερθούμε να μάθουμε τη δική του άποψη, ρωτώντας το για παράδειγμα «γιατί ρωτάς;» ή «εσύ τι πιστεύεις;». Αυτές οι ερωτήσεις μπορούν να αποτελέσουν τροφή για πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις ανάμεσα στα παιδιά και στους γονείς.
Άλλωστε η ιστορία του Άγιου Βασίλη θα μπορούσε να αποτελέσει και μια πολύ όμορφη πρόφαση στην προσπάθειά των γονιών να διδάξουν στα παιδιά τους αξίες και αρχές, να τους καλλιεργήσουν την επιθυμία να βελτιώνουν τη συμπεριφορά τους, να τα ενθαρρύνουν να ονειρεύονται ένα καλύτερο μέλλον, να προσδοκούν πράγματα και να προσπαθούν γι’ αυτά καθώς και να αναπτύξουν την αίσθηση και την ανάγκη για κοινωνική προσφορά!
Στο δυτικό κόσμο η ιστορία του Άγιου Βασίλη είναι βασισμένη στη ζωή του Αγίου Νικολάου ο οποίος δώρισε την περιουσία του για την προστασία των φτωχών και των απόρων, ιδρύοντας νοσοκομεία και διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα, ενώ στη χώρα μας ταυτίζεται με την ιστορία του Μέγα Βασίλειου από την Καισαρεία, που ίδρυσε και λειτούργησε ένα κοινωνικό φιλανθρωπικό σύστημα. Έτσι θα ήταν καλό να επικεντρωθούμε περισσότερο στην «έννοια» του Άγιου Βασίλη παρά στο να απαντήσουμε με ένα «ναι» ή ένα «όχι». Δηλαδή, αναφέρουμε στο παιδί μας την ιστορία του Μέγα Βασίλειου μεταφέροντας του τη σημασία της προσφοράς και της αλληλεγγύης στη ζωή μας ειδικά αυτές τις γιορτινές ημέρες και εν καιρώ οικονομικής κρίσης.
Παράλληλα, καλό θα ήταν να του μεταφέρουμε ότι αυτό που έχει σημασία είναι να το θυμηθεί ο Άγιος Βασίλης και όχι η αξία ή το μέγεθος του δώρου που θα του φέρει. Αν παρόλα αυτά το παιδί μάς ζητήσει ένα αρκετά ακριβό δώρο, μπορούμε να του εξηγήσουμε ότι αν ο Άγιος Βασίλης ξοδεύει τόσα χρήματα μόνο για ένα παιδί, δεν θα του μείνουν αρκετά χρήματα και για τα υπόλοιπα παιδιά του κόσμου και έτσι κάποια παιδιά δεν θα πάρουν δώρο φέτος.
Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι αποθαρρύνουμε το παιδί μας από το να πιστεύει στον Άγιο Βασίλη ή στο να του γράψει ένα γράμμα ζητώντας του ένα δώρο. Χρειάζεται να το ενθαρρύνουμε και εάν το θέλει και αυτό να καθίσουμε μαζί του να γράψουμε ένα γράμμα. Ίσως τελικά εκπλαγούμε από αυτά που θα ζητήσει τελικά το παιδί. Πολλές φορές τα παιδιά κάθε άλλο παρά υλικά πράγματα ζητούν από τον Άγιο Βασίλη.
Μπορεί η ιδέα ότι υπάρχει Άγιος Βασίλης να κάνει καλό στα μικρά παιδιά όμως μπορεί σε κάποια να προκαλέσει φόβο ή τρόμο. Η σκέψη ότι ένας ηλικιωμένος σωματώδης άντρας έρχεται το βράδυ από την καμινάδα, τρώει τα μπισκότα και τις λιχουδιές που έχει στο σπίτι και αφήνει το δώρο κάτω από το δέντρο την ώρα που αυτό κοιμάται, μπορεί να προκαλέσει άγχος, φόβο ή και τρόμο σε ένα μικρό παιδί. Μπορεί η ιστορία αυτή να ακούγεται όπως όλα τα παραμύθια και να φαίνεται χαριτωμένο με την μαγεία που έχει, όμως επειδή τα μικρά παιδιά έχουν αρκετή φαντασία μπορεί κάτι τέτοιο να φέρει άλλα αποτελέσματα. Οπόταν για να αποφύγουμε κάτι τέτοιο θα ήταν καλό να σκεφτούμε μια παραλλαγή της ιστορίας όπως για παράδειγμα, ότι ο Άγιος περνάει πάνω από κάθε σπίτι το βράδυ με το έλκηθρο και δια μαγείας αφήνει τα δώρα στο σπίτι του κάθε παιδιού. Έτσι ενισχύουμε τη φαντασία του χωρίς το ενδεχόμενο να το φοβίσουμε.
Μια συμβουλή για τα φετινά Χριστούγεννα!!!
Φέτος αντί για ακριβά δώρα, λόγω κυρίως της οικονομικής κρίσης, και αντί να αισθάνεστε άγχος πώς θα καταφέρετε να αγοράσετε στο παιδί σας το ακριβό δώρο που ζήτησε, μπορείτε να αφιερώσετε «ποιοτικό» χρόνο μαζί του στολίζοντας το χριστουγεννιάτικο δέντρο με στολίδια που θα φτιάξετε μαζί και φτιάχνοντας μαζί του γλυκά, μοσχοβολώντας όλο το σπίτι. Με αυτό τον τρόπο θα περάσετε περισσότερο χρόνο μαζί του (ποιοτικό χρόνο) κάτι που τα παιδιά στις μέρες μας έχουν πραγματικά ανάγκη και δυστυχώς εμείς οι «μεγάλοι» συχνά το ξεχνάμε λόγω κυρίως των πολλών υποχρεώσεων που έχουμε κάθε μέρα.
