«Τι κάνατε στο σχολείο σήμερα;»
«Τίποτα».
«Πώς πέρασες;»
«Καλά».
Χιλιοφορεμένος διάλογος, τον έχουν ζήσει χιλιάδες γονείς με παιδιά κάθε ηλικίας. Γιατί όμως τα παιδιά δεν συζητάνε; Το μυστικό είναι στο πώς ακούτε το παιδί σας, και όχι στο τι το ρωτάτε.
Οι έρευνες δείχνουν ότι η σημαντικότερη ικανότητα στον διάλογο είναι η ικανότητα να ακούμε. Όταν ρωτάτε το παιδί σας και παράλληλα κοιτάτε το κινητό σας ή γράφετε στο κομπιούτερ ή κάνετε κάποια δουλειά για να κερδίσετε χρόνο, στην πραγματικότητα χάνετε χρόνο! Χάνετε ποιοτικό χρόνο επικοινωνίας και συναισθηματικής σύνδεσης με το παιδί σας.
Το παιδί σας χρειάζεται την προσοχή σας, τη συμπάθεια και κατανόησή σας για όσα το προβληματίζουν και, φυσικά, την αγάπη σας. Αυτά είναι και τα βασικά στοιχεία του καλού ακροατή. Όταν μάθετε να ακούτε το παιδί σας βαθιά, τότε ενδυναμώνεται ο συναισθηματικός δεσμός μεταξύ σας, μειώνονται οι κακές συμπεριφορές και βελτιώνεται ο διάλογος και η επικοινωνία μεταξύ σας.
-
Δώστε το 100% της προσοχής σας στο παιδί.
Ξέρω από πρώτο χέρι ότι αυτό δεν είναι πάντα εύκολο. Επίσης ξέρω ότι είναι εφικτό! Όταν το παιδί έρχεται να σας μιλήσει, μη θεωρείτε ότι σας διακόπτει από αυτό που κάνετε. Δέστε το σαν δώρο. Μην παριστάνετε ότι ακούτε ενώ κάνετε κάτι άλλο ή απλώς δεν προσέχετε, γιατί τα παιδιά είναι διαισθητικά και έξυπνα και το καταλαβαίνουν. Και την επόμενη φορά δεν θα σας μιλήσουν!
Η πιο απλή συνταγή: αφήστε αυτό που κάνετε, βάλτε το κινητό σας στην άκρη, σηκωθείτε από την καρέκλα του γραφείου και ελάτε κοντά στο παιδί. Καθίστε αγκαλίτσα ή με τρόπο που να κοιτάζεστε στα μάτια. Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο δυνατό είναι αυτό που κάνετε! Το παιδί σας θα θυμάται μια ζωή ότι κλείσατε το τηλέφωνό σας και του είπατε, ή ακόμα σωστότερα, του δείξατε, «Είμαι όλο αυτιά».
-
Ξεκινήστε ανοίγοντας την πόρτα της συζήτησης και όχι κλείνοντάς την.
Όταν ξεκινάτε τη συζήτηση αναγνωρίζοντας το πώς αισθάνεται το παιδί και κατονομάζοντας το συναίσθημα, χωρίς να το κρίνετε, βοηθάτε το παιδί να ανοιχτεί και να σας μιλήσει. Αν αρχίσετε να κρίνετε και να κατακρίνετε, το παιδί θα κλειστεί στον εαυτό του. Αποφύγετε τις ερωτήσεις τύπου «Γιατί;». Εδώ εμείς, ως ενήλικες, έχουμε δυσκολία να εξηγήσουμε για ποιο λόγο κάναμε ή δεν κάναμε κάτι, πόσο μάλλον ένα παιδί!
Έτσι ανοίγετε την πόρτα της συζήτησης:
«Μου ακούγεσαι πολύ θυμωμένη με την αδερφή σου…»
«Μου φαίνεται ότι αγχώθηκες για το αυριανό διαγώνισμα»
«Δείχνει σα να σε στεναχώρησε ο τσακωμός με τη φίλη σου»
Έτσι κλείνετε την πόρτα της συζήτησης:
«Έχω βαρεθεί να σε βλέπω να είσαι θυμωμένη με την αδερφή σου! Τι έγινε πάλι!»
«Μην αγχώνεσαι! Να στρωθείς να διαβάσεις»
«Όλο τσακώνεσαι με τις φίλες σου»
Ή όταν κάνετε άστοχες ερωτήσεις:
«Γιατί είσαι πάλι θυμωμένη με την αδερφή σου; Δεν ντρέπεσαι;»
«Γιατί αγχώνεσαι; Να ηρεμήσεις»
«Γιατί τσακώθηκες πάλι;».
-
Χρησιμοποιήστε λέξεις που επιβεβαιώνουν την εμπειρία του παιδιού σας.
Λίγα λόγια και καλά! Τόσα όσα να δημιουργήσετε αίσθηση κατανόησης και συναισθηματικής ασφάλειας.
«Αυτό θα πρέπει να σε τρόμαξε/άγχωσε/στεναχώρησε, κλπ. τόσο πολύ!»
«Αν μου είχε συμβεί εμένα κι εγώ θα ένιωθα στεναχώρια»
«Καταλαβαίνω, αυτό που έγινε σε θύμωσε»
«Σήμερα σου πήγαν πολλά πράγματα στραβά»
«Λυπάμαι που δεν ήμουν εκεί μαζί σου»
-
Δείξτε συναισθηματική κατανόηση- μην κάνετε ανάκριση.
Αν πείτε στο παιδί σας «Πες μου πώς νιώθεις», να ξέρετε ότι αυτό δεν είναι συναισθηματική κατανόηση, αλλά βρίσκεται πιο κοντά στην ανάκριση! Συναισθηματική κατανόηση ή ενσυναίσθηση είναι όταν αντικαθρεφτίσετε πίσω στο παιδί αυτό που σας είπε ή έδειξε.
«Μου φαίνεσαι λυπημένη» ή «Δεν μιλάς πολύ σήμερα»
Μαζί με ένα ζεστό χαμόγελο και γλυκό τόνο φωνής είναι πιο δυνατά από 100 ερωτήσεις για να βοηθήσουν το παιδί σας να ανοιχτεί και να σας μιλήσει.
-
Μην κοιτάτε το παιδί κατάματα!
Συνήθως λέμε πόσο σημαντικό είναι να κάνουμε βλεμματική επαφή στην επικοινωνία. Αυτή είναι μία σοβαρή εξαίρεση! Τα παιδιά προτιμούν να μιλάνε για «δύσκολα» και ζόρικα θέματα χωρίς να κοιτάνε τον γονιό τους στα μάτια. Ανοίξτε την κουβέντα στο αυτοκίνητο, ή όταν περπατάτε, ή όταν εσείς κάνετε κάποια δουλειά του σπιτιού, ή, με μικρότερα παιδιά, την ώρα του μπάνιου ή την ώρα που πέφτουν στο κρεβάτι με σβηστά φώτα και έχουν χαλαρώσει- θα σας ανοίξουν την καρδιά τους. Μην πείτε «ώρα για ύπνο», ακούστε!
-
Μην προσπαθήσετε να αλλάξετε το συναίσθημα ή να κάνετε εκείνη τη στιγμή το παιδί να νιώσει καλά.
«Μα δεν μπορεί να θύμωσες!» ή «Αποκλείεται να στεναχωρήθηκες, τα αγόρια δε στεναχωριούνται» είναι φράσεις που αντί να βοηθήσουν το παιδί σας το κάνουν να νιώθει χειρότερα! Έτσι θα κλειστεί περισσότερο στον εαυτό του και δεν θα σας απαντήσει και την επόμενη φορά δεν θα σας πει τίποτα! Ο λόγος; Έτσι το ακυρώνετε! Από την αγάπη σας και την καλή σας καρδιά, προσπαθείτε να κάνετε το παιδί να νιώσει καλύτερα, αλλά πετυχαίνετε ακριβώς το αντίθετο! Ακυρώνοντας το συναίσθημα είναι σαν να μην καταλαβαίνετε το πώς νιώθει το παιδί σας. Σας το εγγυώμαι, ο καλύτερος τρόπος να κάνετε το παιδί να ξεπεράσει το άσχημο συναίσθημα είναι να το επικυρώσετε, να δείξετε ότι καταλαβαίνετε πώς νιώθει και το συναίσθημα θα διαλυθεί!
-
Μη προσπαθήσετε να λύσετε το πρόβλημα.
Το ζήτημα είναι να βοηθήσετε το παιδί να ξεπεράσει τα αρνητικά του συναισθήματα ώστε να μπορέσει μόνο του να βρει λύση στο πρόβλημα. Έτσι, όταν το παιδί σας λέει πώς νιώθει, το συναίσθημα είναι το κεντρικό θέμα της συζήτησης, όχι το πώς θα λυθεί το πρόβλημα! Ακούστε, επικυρώστε το συναίσθημα και διαχειριστείτε το δικό σας άγχος να λύσετε το πρόβλημα του παιδιού σας. Το βοηθάτε πολύ πιο ουσιαστικά όταν το ακούτε και το ενδυναμώνετε.
-
Κλείστε το στόμα σας!
«Σου τα έλεγα εγώ!» και «Γιατί δεν ακούς τη μαμά όταν σου μιλάει;» είναι από τα χειρότερα πράγματα που μπορείτε να πείτε σε ένα θυμωμένο ή στεναχωρημένο παιδί. Δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να κάνετε κήρυγμα. Ακούστε τι έχει να πει το παιδί. Στο τέλος ρωτήστε το «τι θα μπορούσες να είχες κάνει καλύτερα;» ή «τι μπορείς να κάνεις καλύτερα την επόμενη φορά;».
-
Ταιριάξτε την αντίδρασή σας με τη διάθεση του παιδιού.
«Δεν πειράζει αγάπη μου, θα κερδίσετε την άλλη φορά» ή «Δεν θα την παντρευόσουνα κιόλα! Θα βρεις καλύτερο κορίτσι», ειπωμένα με χαμόγελο και θετική διάθεση στην κόρη σας που θύμωσε επειδή έχασε η ομάδα της στο μπάσκετ ή στον έφηβο γιο σας που χώρισε με την κοπέλα του είναι σχόλια που καταλήγουν σε ακόμα πιο θυμωμένα παιδιά!
Ακούστε, επικυρώστε το συναίσθημα, δείξτε ότι καταλαβαίνετε «μχ, μχ», «ναι, είναι δύσκολο» ή απλώς «καταλαβαίνω». Δεν χρειάζεται να συμφωνείτε, να καταλάβετε πώς αισθάνεται το παιδί σας χρειάζεται! Και με τη στάση σας ή τον τόνο φωνής σας να δώσετε να καταλάβει ότι υπάρχει ελπίδα.
-
Ελέγξτε τα δικά σας συναισθήματα ώστε το παιδί να νιώσει ασφάλεια στην κουβέντα μαζί σας.
Αν φρικάρετε, αν αγχωθείτε, αν είστε έτοιμη να πείτε κάτι που το παιδί σας θα το πάρει στραβά, στοπ! Πάρτε δυο βαθιές ανάσες, ηρεμήστε τον εαυτό σας και θυμηθείτε ότι το παιδί σας χρειάζεται την κατανόηση και την υποστήριξή σας αυτή τη στιγμή. Έτσι, αν το παιδί ήρθε να σας πει ότι ο καθηγητής του έβαλε τις φωνές μπροστά σε όλους στην τάξη και εσείς πείτε «Μα κάτι θα του έκανες, δεν μπορεί!» ή αν σας πει «Μισώ τα μαθηματικά» και απαντήσετε «Μα δεν μισούμε τα μαθήματα!» έχετε χάσει τη συζήτηση! Αφήστε το πώς νιώθετε εσείς και επικεντρωθείτε στο πώς αισθάνεται το παιδί σας. Βοηθήστε το παιδί να διαχειριστεί τα έντονα συναισθήματά του και στη συνέχεια να βρει τρόπο να διαχειριστεί την κατάσταση.
-
Να θυμάστε ότι η συμπεριφορά του παιδιού σας είναι ο τρόπος επικοινωνίας του.
Πολλά παιδιά δεν είναι μεγάλοι συζητητές και δεν θα έρθουν να σας πουν τα νέα τους και να συνδεθούν μαζί σας λεκτικά με αυτό τον τρόπο. Αναγνωρίστε το στυλ του παιδιού σας και ακολουθήστε τον δικό του τρόπο. Έτσι, μπορεί στο παιδί σας να αρέσει να κάθεστε αγκαλιά και να του διαβάζετε βιβλία ή να πηγαίνετε βόλτα ή να παίζετε μαξιλαροπόλεμο. Δεχτείτε ότι και αυτά είναι τρόποι συναισθηματικής σύνδεσης.
-
Βοηθήστε το παιδί σας να επεξεργαστεί τα συναισθήματά του με την κατανόηση που του δείχνετε.
Η ενσυναίσθηση, η κατανόηση που δείχνετε όταν το παιδί μοιράζετε μαζί σας τα συναισθήματά του είναι σαν ένας καθρέφτης που κρατάτε μπροστά του: το ότι ακούτε και δέχεστε αυτά που σας λέει ότι αισθάνεται, ακόμα και αν είναι «δύσκολα» συναισθήματα όπως ο θυμός και η ζήλεια, το βοηθάνε να τα αποδεχτεί και να τα επεξεργαστεί. Όταν ένα παιδί, ή ένας ενήλικας, νιώσει ότι το καταλαβαίνουν, τότε μειώνεται η συναισθηματική ένταση και ξαναέρχεται η ηρεμία.
Αντίθετα, όταν κανείς καταπιέζει τα συναισθήματά του, αυτά βρίσκουν τρόπο να ξαναεμφανιστούν, συνήθως με τη μορφή ψυχοσωματικών προβλημάτων, πχ. πονόκοιλο, τικ, κλπ.
Το να δείξετε στο παιδί κατανόηση για το πώς νιώθει δεν σημαίνει ότι συμφωνείτε μαζί του! Δείχνετε κατανόηση και συναισθηματική σύνδεση. Αν ποτέ έχετε νιώσει πώς είναι να σας καταλαβαίνουν οι άλλοι, τότε ξέρετε από πρώτο χέρι για ποιο πράγμα μιλάω!
Δρ Λίζα Βάρβογλη
Ph.D., Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια – Συγγραφέας Παιδικών Βιβλίων
Πηγή: varvogli.gr
Διαβάστε επίσης:
1. Πότε τα παιδιά δεν μοιράζονται τις εμπειρίες τους – «Δεν μας λέει αυτά που του συμβαίνουν»
2. Μάθετε να ακούτε τα παιδιά σας
Για να γίνετε καλός ακροατής χρειάζεται συγκέντρωση. Κάποιες στιγμές η καλή ακοή απαιτεί από εμάς τη σιωπή, ενώ άλλες φορές πάλι χρειάζεται να απαντήσουμε με λόγια.
