Σε κάθε σχολική τάξη σχεδόν πάντα υπάρχει ένα παιδί πιο απομονωμένο από τα άλλα. Το παιδί εκείνο που αν και επιθυμεί να λάβει μέρος στις δραστηριότητες και να συμμετάσχει στα παιχνίδια των συμμαθητών του, νιώθει μη επιθυμητό με αποτέλεσμα να παραμένει μόνο του σε έναν αέναο αγώνα αποδοχής.
Για ποιο λόγο ένα παιδί μπορεί να απορρίπτεται από τους συμμαθητές του;
Οι λόγοι μπορεί να είναι πολλοί. Τα παιδιά είναι οι πιο αυστηροί κριτές των πάντων και τα κριτήρια επιλογής φίλων ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, την οικογένεια καταγωγής. Έτσι, ένα παιδί μπορεί να απομονωθεί εξαιτίας κάποιου εξωτερικού χαρακτηριστικού του (παχυσαρκία, μυωπία, ατημέλητη εμφάνιση κ.α.), εξαιτίας κάποιας δυσκολίας του στα μαθήματα ή της συμπεριφοράς του (επιθετικότητα).
Ως επί το πλείστον όμως τα παιδιά που απομονώνονται είναι παιδιά που δυσκολεύονται στις κοινωνικές συναναστροφές, εσωστρεφή, με χαμηλή εικόνα εαυτού και έλλειψη διεκδικητικότητας. Συχνά μπορεί και τα ίδια να πιστεύουν ότι δεν αξίζουν, γεγονός που επιβεβαιώνεται από την απόρριψη των συνομηλίκων δημιουργώντας έτσι ένα φαύλο κύκλο.
Πώς νιώθει ένα παιδί που απομονώνεται;
Η απόρριψη βιώνεται πάντοτε με αρνητικά συναισθήματα και αυτό γιατί όλοι οι άνθρωποι έχουμε ανάγκη να ανήκουμε σε μια ομάδα για να μπορούμε να επιβιώνουμε σωματικά αλλά και συναισθηματικά. Ιδιαίτερα η απόρριψη από σημαντικά για εμάς πρόσωπα, οδηγεί σε απογοήτευση, θυμό, ενοχή (εγώ φταίω, εγώ δεν αξίζω να με αγαπούν, εγώ κάνω κάτι λάθος), κατάθλιψη.
Για ένα παιδί, τα συναισθήματα αυτά είναι ακόμα πιο έντονα, δεδομένου ότι αναπτυξιακά δεν είναι σε θέση ακόμα να διαχειριστεί αποτελεσματικά και να επεξηγήσει όλα όσα συμβαίνουν. Η παρατεταμένη απόρριψη μπορεί να έχει σημαντικά αρνητικές συνέπειες στην ψυχολογία, την αυτοεκτίμηση και την προσωπικότητα του. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο χρειάζεται ως ενήλικοι να δράσουμε άμεσα.
Τι μπορείτε να κάνετε οι γονείς για να βοηθήσετε το παιδί σας;
-
Το σημαντικότερο όλων είναι ο εντοπισμός του προβλήματος. Αρκετά παιδιά μπορεί να δυσκολευτούν να εκφράσουν με λέξεις αυτό που συμβαίνει, όμως όπως πολλές φορές έχουμε επισημάνει, εκφράζονται μέσω της συμπεριφοράς τους. Παρατηρήστε αλλαγές στις συνήθειες και τη διάθεση του παιδιού σας, οποιαδήποτε παρατεταμένη αλλαγή που μπορεί να σας προβληματίζει, ενδεχομένως υποδεικνύει και ένα πρόβλημα ή ανησυχία του παιδιού.
-
Διαχειριστείτε την απογοήτευση και το θυμό του παιδιού σας. Συζητήστε μαζί του για τα συναισθήματα και τις σκέψεις του, αποδεχτείτε όσα νιώθει και δείξτε κατανόηση.
-
Βοηθήστε το να βρει λύσεις. Αν το ίδιο δεν μπορεί να σκεφτεί κάποια, προτείνετε εσείς παρουσιάζοντας δικές σας εμπειρίες.
-
Ενισχύστε την αυτοεκτίμηση του παιδιού σας και βοηθήστε το να αναπτύξει κοινωνικές δεξιότητες και ικανότητες διαχείρισης προβλημάτων. Σε αυτό θα μπορούσε να σας βοηθήσει κάποιος ειδικός ή η συμμετοχή του παιδιού σε κάποια ομάδα υποστήριξης και συναισθηματικής ανάπτυξης.
-
Συζητήστε με τους δασκάλους στο σχολείο. Είναι σημαντικό να βοηθήσουν και εκείνοι από την πλευρά τους το παιδί σας να ενσωματωθεί μέσα στη σχολική τάξη. Μικρές ομάδες εργασίας, συχνές αλλαγές θέσεων που θα οδηγήσουν σε αλληλεπίδραση όλων των παιδιών, μπορεί να επιφέρουν θετικά αποτελέσματα.
-
Αναρωτηθείτε μήπως οι δικές σας συμβουλές μπορεί να παρεμποδίζουν το παιδί να λειτουργήσει σαν μέλος μιας παρέας/ομάδας. Για παράδειγμα σε οικογένειες όπου υπάρχουν αυστηροί κανόνες καλής συμπεριφοράς συχνά συναντάμε παιδιά μπερδεμένα, τα οποία δυσκολεύονται να αλληλεπιδράσουν με συνομηλίκους, οι οποίοι συμπεριφέρονται με τρόπο που παρεκκλίνει από τα δικά τους πρότυπα συμπεριφοράς. Έτσι επιλέγουν την απομόνωση.
-
Διδάξτε στο παιδί σας τρόπους αυτοπροστασίας. Σε περίπτωση που η απομόνωση συνοδεύεται και από άλλου τύπου παρενόχληση (βία, κοροϊδία, αφαίρεση προσωπικών αντικειμένων), το παιδί θα πρέπει να γνωρίζει πώς μπορεί να προστατευτεί από αυτή, για παράδειγμα να απευθυνθεί σε κάποιο δάσκαλο ή να απομακρυνθεί από την ένταση πηγαίνοντας σε κάποιο ασφαλές σημείο.
-
Δεδομένου ότι η παρέα και οι φίλοι είναι πολύ σημαντικοί για την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη ενός παιδιού, βοηθήστε το παιδί σας να ενταχθεί σε κάποια ομάδα συνομηλίκων εκτός σχολείου. Μια ομαδική δραστηριότητα θα μπορούσε να έχει θετικά αποτελέσματα στην ψυχολογία του.
-
Αν το παιδί σας απομονώνεται εξαιτίας κάποιου εξωτερικού χαρακτηριστικού ή αδυναμίας του, συζητήστε μαζί του γι’ αυτό και βοηθήστε το να αποδεχτεί τις διαφορές μεταξύ των ανθρώπων. Ταυτόχρονα αναδείξτε τα θετικά του στοιχεία, τα ταλέντα του, δεξιότητες για τις οποίες θα πρέπει να νιώθει περήφανος/η. Από την άλλη αν απομονώνεται λόγω κακής δικής του συμπεριφοράς (επιθετικότητα), θα πρέπει να παρέμβετε άμεσα, εντοπίζοντας τα αίτια, εξηγώντας του τις συνέπειες των πράξεων του και εφαρμόζοντας λύσεις που θα αφορούν όλη την οικογένεια. Η επιθετική συμπεριφορά ενός παιδιού, συχνά οφείλεται σε κακή ενδοοικογενειακή επικοινωνία.
-
Τέλος αποτελέστε πρότυπο για το παιδί σας. Αν και εσείς οι ίδιοι δυσκολεύεστε στις κοινωνικές συναναστροφές και επιλέγετε την μοναχικότητα, αντίστοιχα θα συμπεριφερθεί και το παιδί σας. Δείξτε του μέσα από δικές σας πράξεις πώς μπορεί να προσεγγίσει φίλους και να κοινωνικοποιηθεί.
