Μετά την παράσταση, το θεόρατο και πανίσχυρο ελέφαντα του τσίρκου τον δένουν σε έναν μικροσκοπικό πάσσαλο. Ο πάσσαλος είναι μπηγμένος σε ελάχιστο βάθος στο έδαφος, αλλά ο τεράστιος ελέφαντας δεν φεύγει, παρόλο που μπορεί να ξεριζώσει και δέντρα. Αληθινό μυστήριο τι τον κρατάει… Γιατί δεν το σκάει; H απάντηση απλή: ο ελέφαντας δεν το σκάει, γιατί από μικρό, νεογέννητο, τον έδεναν σε έναν παρόμοιο πάσσαλο.
Η πεποίθηση πως δεν μπορούμε να τα καταφέρουμε εγκαθιδρύεται από πολύ μικρή ηλικία, τότε που οι δυνατότητές μας ήταν εκ των πραγμάτων περιορισμένες. Από παιδιά ακούμε «Δεν μπορείς!», «Πρόσεχε!», «Μην κάνεις αυτό!», «Δεν μπορείς μόνος σου!». Αυτά τα μηνύματα μεταφράζονται «Δεν είσαι ικανός για να τα καταφέρεις!» και «Δεν μπορείς να στηριχτείς στις δυνάμεις σου για να προχωρήσεις!».
Η πραγματικότητα όμως είναι ότι μεγαλώνοντας αλήθεια είναι, όμως, πως αυτό, μεγαλώνοντας, αλλάζει. Γιατί παραμένουμε στην παλιά, προγραμματισμένη πεποίθηση που φωνάζει πως δεν μπορούμε; Τα παιδιά τα οποία στερήθηκαν την αναγνώριση και επιβράβευση των δυνατοτήτων τους, έχουν την τάση να φοβούνται να πιστέψουν στον εαυτό τους, στις ικανότητές τους, να φοβούνται να πάρουν πρωτοβουλίες προτιμούν να συμβιβάζονται με τα ελάχιστα, τα «εύκολα», παρά να τολμήσουν να διεκδικήσουν και να επιτύχουν τα μέγιστα. Μπορεί να λεχθεί ότι «Έχουν καθηλωθεί στο παγκάκι της παιδικής χαράς από φόβο μήπως τρέξουν, πέσουν και χτυπήσουν.»
Κάποιες φορές, μερικές μελανιές αποτελούν ουσιαστικότερο και καλύτερο μάθημα ζωής για τα παιδιά ακόμη και από τις πιο καλοπροαίρετες συμβουλές. Προκειμένου να αποφύγουμε μια σωματική πληγή, μπορεί να τους προκαλέσουμε κάποια βαθύτερη, ψυχική, καθώς υποτιμούμε τη διαίσθησή του και το συναίσθημα επάρκειας που διαθέτει. Είναι προτιμότερο να δείξουμε στο παιδί πώς να κρατιέται, να πηδά, να πέφτει, να δοκιμάζει την ισορροπία του και τον τρόπο με τον οποίο να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες που προκύπτουν, παρά να το κρατάμε «καθισμένο στο παγκάκι». Διαφορετικά, υπάρχει κίνδυνος να μείνει εκεί σε όλη του τη ζωή, ακριβώς όπως συμβαίνει και με το μεγάλο αλυσοδεμένο ελέφαντα.
Μεγαλώνουμε έχουμε σαν στόχο να σπουδάσουμε και να διοριστούμε σε κάποια δουλειά που θα μας εξασφαλίζει τα προς το ζην. Μέχρι εκεί μπορούμε, μέχρι εκεί είμαστε ικανοί – έτσι μας είπαν, αυτό μας δίδαξαν, αυτό μας έμαθαν. Το αόρατο κασετοφωνάκι του μυαλού μας επαναλαμβάνει διαρκώς τα λόγια που ακούσαμε μικροί: «Δεν μπορείς!», «Πρόσεχε!», «Μην κάνεις αυτό!», «Δεν μπορείς μόνος σου!», «Είσαι ανίκανος!», «Είσαι άχρηστος!». Και φυσικά αυτό και μόνο καταφέρνουμε, εν τέλει, να πραγματοποιήσουμε, αφού γι’ αυτό προετοιμαστήκαμε, γι’ αυτό προγραμματιστήκαμε από μικρά παιδιά. Ότι μέχρι εκεί μπορούμε να φτάσουμε και όχι παραπέρα.
Ποιο είναι αυτό το παραπέρα; Δεν μπήκαμε καν στη διαδικασία να αναρωτηθούμε ποιες είναι οι πραγματικές μας δυνατότητες, πού μπορεί να φτάσει η δημιουργικότητά μας και η προσωπική μας εξέλιξη. Κάτι τέτοιο δεν πέρασε καν από τη σκέψη μας, αφού προφανώς δεν μπορούμε να το πετύχουμε. Και ποιοι είναι αυτοί που πηγαίνουν παραπέρα; Αυτοί που τόλμησαν, αυτοί που ενισχύθηκαν από μικρή ηλικία να πιστέψουν στις αμέτρητες και ανεπανάληπτες δυνατότητές τους. Λίγοι, πολύ λίγοι είναι αυτοί, αλλά υπάρχουν, υπάρχουν για να μας δείξουν το δρόμο, υπάρχουν για να δημιουργήσουν καινούριες διαδρομές.
Ας τολμήσουμε να «σπάσουμε» τις αλυσίδες που μας κρατούν «δέσμιους» και περιορισμένους προχωρώντας πέρα από αυτές, να πιστέψουμε σε εμάς, να δημιουργήσουμε, να ανατρέψουμε τα ήδη γνωστά και πεπερασμένα πρότυπα και πεποιθήσεις, να ανοίξουμε νέους δρόμους, δρόμους που μπορεί να μην είναι στρωμένοι με ροδοπέταλα, αλλά θα μας διδάξουν πολλά περισσότερα και θα μας ενδυναμώσουν για να πετύχουμε όλα όσα δεν τολμήσαμε ούτε να ονειρευτούμε.
Νίκη Λιώτη
Ψυχολόγος, Συστημική – Οικογενειακή Συμβουλευτική & Ψυχοθεραπεία
