Ελεύθερη μετάφραση από το KidsGo
«Τα ξύλα και οι πέτρες μπορούν να σπάσουν τα κόκαλά μου, αλλά τα λόγια δεν θα με βλάψουν ποτέ» ή «Sticks and stones may break my bones, but words will never hurt me».
Όταν ήμουν μικρή αυτός ο στίχος ήταν η κακή αλλά ισχυρή απάντηση μας για να αποκρούσουμε τις άγριες επιθέσεις από τα άλλα παιδιά.
Αυτός ο στίχος μάς έδινε θεωρητικά δύναμη, στην πραγματικότητα όμως δεν θα προστάτευε από το τσίμπημα των λέξεων. Δεν μπορούσε να σταματήσει τις άσχημες λέξεις από το να κάθονται και να ριζώνουν βαθιά μέσα μας. Δεν μπορούσε να σταματήσει αυτές τις λέξεις από το να μας κάνουν να βλέπουμε ή να φανταζόμαστε τον εαυτό μας όπως οι άλλοι μας έβλεπαν, σύμφωνα με τα λόγια που μας έλεγαν.
Αυτό μου με έκανε να θυμηθώ αυτά τα πράγματα ήταν η σχέση γονέα-παιδιού που είδα αυτή την εβδομάδα στο μανάβικο, και η συζήτηση τους για τις βασικές προϋποθέσεις που είναι απαραίτητες για υγιείς σχέσεις.
«Η συναισθηματική πληγή μπορεί να κρυφτεί από τους άλλους, αλλά θα υπάρχει στο μυαλό, στην καρδιά και στην ψυχή σου», λέει η Nancy R.
Αν ακόμη θυμάστε το τσίμπημα που σας προκαλούσαν τα άσχημα λόγια που σας έλεγαν όταν ήσασταν παιδί, σκεφτείτε πόσο λάθος είναι να βλάπτετε εσείς τα δικά σας παιδιά βάζοντας τους αρνητικές ετικέτες. Και δεν μιλάμε για ετικέτες που έχουν σχέση με την κατάσταση υγείας ενός παιδιού, όπως πως είναι αυτιστικό, ή ότι πάσχει από διαταραχή αισθητηριακής ρύθμισης (sensory processing disorder – SPD). Μιλάμε για επίθετα όπως «τσαπατσούλης», «ψεύτης», «ηλίθιος», «απαίσιος», κ.λπ.
Υπάρχουν άραγε γονείς που πιστεύουν στ’ αλήθεια ότι βάζοντας μια τέτοια ετικέτα στο παιδί του θα το βοηθήσουν να αλλάξει σε κάτι ή να βελτιώσει τη συμπεριφορά του;
Ένα «Απαίσιο» Αγόρι
Ήμουνα λοιπόν στη γραμμή στο μανάβικο, όταν άκουσα μια μαμά, πολύ ήρεμα και με καλό τόνο, να ψιψιρίζει το γιο της: «Είσαι ένα απαίσιο αγόρι;». Ο μικρός προσπάθησε να τραβήξει το σώμα του μακριά από τη μαμά του, σαν να προσπαθούσε να ξεφύγει από το τσίμπημα των λέξεων της, αλλά δεν μπορούσε. Πολύ λυπημένα, έσκυψε το κεφάλι και απάντησε «Ναι».
Στο πρόσωπο αυτού του μικρού παιδιού περιγράφεται όλη η ιστορία. Ήταν προφανές πως δεν ήταν η πρώτη φορά που η μαμά τού έλεγε τα λόγια αυτά. Στην κυριολεξία θα μπορούσατε να διακρίνετε τα αποτελέσματα που είχαν τα λόγια αυτά στο συναισθηματικό κόσμο του παιδιού. Θα μπορούσατε να διακρίνετε πως τα λόγια αυτά γίνονται μέρος του τρόπου με τον οποίο το παιδί θα περιγράφει πλέον τα δικά του χαρακτηριστικά, τώρα και στο μέλλον: Είμαι ένα απαίσιο άτομο.
Έχουμε όλοι διαβάσει να λένε ότι οι γονείς θα πρέπει να διαχωρίσουν το παιδί από τη συμπεριφορά του, ότι θα πρέπει για παράδειγμα να λένε στο παιδί ότι η συμπεριφορά του είναι απαίσια και όχι ότι το ίδιο είναι απαίσιο. Δεν συμφωνώ. Δεν πιστεύω ότι τα παιδιά μπορούν πραγματικά να διακρίνουν μεταξύ των δύο.
Σκεφτείτε το κάπως έτσι. Μια ομάδα από μικρά κορίτσια παίζουν. Η Άννα κοιτάζει την Μαρία και λέει, «Μαρία, τα μαλλιά σου φαίνονται αστεία!» Τα άλλα κορίτσια γελούν. Μήπως η Μαρία θα σκεφτεί ότι έτυχε απλώς εκείνη τη μέρα να μαλλιά της να μην είναι ωραία, ή θα μεταφράσει το σχόλιο σε «είμαι άσχημη»;
Υποθέτω ότι θα μπορούσε η Μαρία να σκεφτεί πως το σχόλιο αφορά μόνο τα μαλλιά της για εκείνη την ημέρα αν οι γονείς της την είχαν εκπαιδεύσει πώς να χειρίζεται τέτοιες καταστάσεις, και να απαντά με χιούμορ, με φράσεις του τύπου «νομίζεις ότι τα μαλλιά μου είναι αστεία σήμερα, θα έπρεπε να τα έβλεπες χθες!», που περιλαμβάνονται στο βιβλίο της Sally Ogden για το σχολικό εκφοβισμό «Words Will Never Hurt Me: Helping Kids Handle Teasing, Bulling and Putdowns». Αλλά τα περισσότερα παιδιά δεν μπορούν να απομακρύνουν τις ετικέτες τόσο επιδέξια. Στα περισσότερα, οι ετικέτες ριζώνουν βαθιά μέσα τους στο πως βλέπουν τον εαυτό τους και επηρεάζουν όλες τις μελλοντικές αποφάσεις σχετικά με το τι είναι και τι δεν είναι σε θέση να κάνουν.
Οι περισσότεροι από εμάς θυμόμαστε το τσίμπημα και την επίπτωση από την ετικέτα που μας έβαζαν άλλα παιδιά. Φανταστείτε πόσο μεγαλύτερο είναι το τσίμπημα όταν μιλάμε για την ετικέτα από το γονέα μας.
Όταν το πρόσωπο το οποίο το παιδί θαυμάζει θεωρώντας ότι έχει πάντα δίκαιο, δηλαδή ο πατέρας ή η μητέρα του, του βάζει ετικέτα, τότε το παιδί αποδέχεται την ορθότητα της ετικέτας και θεωρεί ότι αυτή όντως το χαρακτηρίζει. Η πληγή είναι τόσο βαθιά που χρειάζεται πολύ μεγάλη προσπάθεια για να ξεριζώσει, αν αυτό τελικά γίνει κατορθωτό.
Έτσι κι αλλιώς, γιατί θα πρέπει να χρησιμοποιείτε σκληρά λόγια; Υπάρχουν πολύ καλύτερα λόγια για να χρησιμοποιήσετε – λέξεις που μπορούν πραγματικά να παρακινήσουν το παιδί σας να αλλάξει.
3 ερωτήσεις που βελτιώνουν τη συμπεριφορά
Όταν το παιδί σας συμπεριφέρεται άσχημα, ζητείστε του να σας πει αν θεωρεί πως αυτό που έκανε ήταν ευγενικό. Ήταν ασφαλές; Έδειχνε σεβασμό; Αυτές οι τρεις ερωτήσεις είναι η αρχή της διαδικασίας για αλλαγή και διαπαιδαγώγηση, χωρίς την επικόλληση ετικέτας.
Ως εκπαιδευτικός, ως μαμά, σαν ένα πρώην παιδί, και τώρα μια ενδυναμωμένη ενήλικας, σας εκλιπαρώ: σταματήστε να κολλάτε ετικέτες στο παιδί σας, ακόμη και αν η ετικέτα περιγράφει με ακρίβεια τι έχει κάνει. Χρησιμοποιώντας λέξεις που κινητοποιούν την αλλαγή θα βοηθήσετε εσάς και το παιδί σας, να κινηθεί ταχύτερα προς την κατεύθυνση που θέλετε να πάτε.
Η Sharon Silver είναι ο συγγραφέας του «Stop Reacting and Start Responding».
Διαβάστε το άρθρο στα αγγλικά One Thing You Should Never Say to Your Child
Νανά Χρυσοστόμου Μιχαηλίδου (Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.)
Διαχειριστής KidsGo, TeensGo, ParentsGo
