Οι γονείς ρωτούν, η Κλινική Ψυχολόγος και Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς, Έλσα Μπάρδα, απαντά σε 12 καθημερινούς προβληματισμούς
Αγαπητοί μου αναγνώστες, συχνά δέχομαι αρκετά ερωτήματα στις σελίδες μου στο Facebook, «Η συμπεριφορά στο μικροσκόπιο» και «Έλσα Μπάρδα, κλινικός ψυχολόγος – αναλύτρια εφαρμοσμένης συμπεριφοράς».
Σας ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη που μου δείχνετε. Δυστυχώς, μερικές φορές είτε αργώ να τα δω ή δεν προλαβαίνω να απαντήσω σε όλους. Γι’ αυτό λοιπόν σκέφτηκα, μία φορά τον μήνα, να απαντώ σε όλες τις ερωτήσεις που αφορούν στο παιδί, σε ένα άρθρο, προκειμένου να βοηθήσω σε κάποιο βαθμό όσους περισσότερους μπορώ.
ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ
Αγγελική – Είναι σωστό να διαβάζω το παιδί μου; Αντιδρά με νεύρα και φωνές, μήπως το πιέζω; Δεν μπορώ οικονομικά να προσλάβω δασκάλα, άλλωστε είναι μικρός ακόμα, στο δημοτικό, τι να κάνω;
Αγαπητή Αγγελική, το «κλειδί» για τη σωστή μελέτη, είναι να του μάθεις πώς να διαβάζει καθοδηγητικά και όχι επιτακτικά. Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί γίνεται πιο υπεύθυνο. Τα… μαγικά συστατικά για επιτυχημένο και ευχάριστο διάβασμα είναι η ηρεμία, η υπομονή, τα συχνά διαλείμματα και η επιβράβευση -δοκίμασε π.χ. να του πεις: «σήμερα ήσουν εξαιρετικός στην ανάγνωση».
Θοδωρής – Είναι σωστό να απειλώ το παιδί μου ότι θα του πάρω το κινητό για να διαβάσει;
Αγαπητέ Θοδωρή, σε κανέναν δεν αρέσουν οι απειλές και ο ψυχολογικός εκφοβισμός… Γιατί να κάνει εξαίρεση το παιδί σας;
Τζένη – Ο γιος μου πηγαίνει στην Α’ δημοτικού. Είναι λίγο ξεχασιάρης κι εγώ τελειομανής, γι’ αυτό του ετοιμάζω την σχολική τσάντα. Μήπως δεν πρέπει;
Κάθε αρχή και δύσκολη Τζένη μου, σχετικά με την οργάνωση συμπεριφοράς. Το πώς μπορεί να μάθει ένα παιδί να ετοιμάζει την σχολική τσάντα είναι το ήμισυ του παντός. Όμως, για να γίνει υπεύθυνος μαθητής ως προς την σχολική ετοιμότητα, θα πρέπει σιγά σιγά να τον ενθαρρύνετε να μάθει να την ετοιμάζει μόνος του. Δείξτε του εμπιστοσύνη και είμαι σίγουρη ότι θα σας καταπλήξει, αρκεί να μην τον κατακρίνετε, αν δεν είναι όλα στην εντέλεια.
Δημήτρης – Είναι σωστό να επιβραβεύω τα ανιψιά μου με το τάμπλετ; Δεν μπορώ να τους αρνηθώ τίποτα…
Αγαπητέ Δημήτρη, σε συγχαίρω που σε νοιάζει η διαπαιδαγώγηση των ανιψιών σου! Όσο για το ότι δυσκολεύεσαι να πεις «όχι», σε παραπέμπω στο σύνδρομο του καλού παιδιού. Όσον αφορά στην επιβράβευση, είτε με φαγητό -π.χ. γλυκά- είτε με ηλεκτρονικές συσκευές, καλό είναι να το αποφεύγουμε, καθώς στην πορεία τα παιδιά θα θέλουν παραπάνω λιχουδιές και περισσότερη χρήση του τάμπλετ…
Γιώργος – Η συνεχής ενασχόληση με το PC μπορεί να επηρεάσει τις σχολικές επιδόσεις και τις κοινωνικές συναναστροφές; Θα ωφελούσε τον γιο μου η εγγραφή σε μια ποδοσφαιρική ομάδα;
Σαφώς και μπορεί να τον επηρεάσει θετικά -π.χ. η συμμετοχή σε δραστηριότητες που ενισχύουν την ανάπτυξη των κοινωνικών και εκπαιδευτικών δεξιοτήτων. Οι ομαδικές δραστηριότητες θα τον ωφελήσουν σε διάφορα επίπεδα, κυρίως της αυτοεκτίμησης και της κοινωνικοποίησης.
Λέγομαι Κωνσταντίνα, έχω μια κόρη 15 και έναν γιο 7 ετών. Με τον σύζυγό μου έχουμε απομακρυνθεί, μένουμε τυπικά μαζί για τα παιδιά. Δεν ξέρω πού να δώσω βάση, ποιο παιδί θα επηρεαστεί πιο πολύ και αν γενικότερα ο χωρισμός θα έχει ψυχολογικές επιπτώσεις στα παιδιά μου.
Αγαπητή Κωνσταντίνα, το κατά πόσον θα επηρεαστεί το κάθε παιδί, εξαρτάται από την προσωπικότητά του, αλλά και το δέσιμο με την οικογένεια. Σύμφωνα όμως με τις στατιστικές, όσο πιο μικρό ηλικιακά το παιδί τόσο πιο ομαλή η μετάβαση στη νέα πραγματικότητα. Το αν θα επηρεάσει αρνητικά την ψυχοσύνθεση των παιδιών σας, εξαρτάται κατά πώς και οι δύο παραμένετε πιστοί στον γονεϊκό σας ρόλο και στον ποιοτικό χρόνο που μοιράζεστε με τα παιδιά σας. Άλλωστε, η συμπεριφορά των γονιών «καθρεφτίζει» την ευτυχία των παιδιών.
Με λένε Κατερίνα και είμαι παντρεμένη εδώ και ενάμιση χρόνο. Με τον σύντροφό μου, αν και γνωριζόμασταν χρόνια ως φίλοι, στον έγγαμο βίο αντιμετωπίζουμε πολλές συγκρούσεις. Οι φίλες μου λένε ότι, αν κάνουμε ένα παιδί, ίσως ηρεμήσουν τα πράγματα… Μπορώ να σώσω τον γάμο μου;
Αγαπητή Κατερίνα, στις περιπτώσεις που το παιδί χρησιμοποιείται ως μέσο για να διορθωθούν τα όποια προβλήματα υπάρχουν στο ζευγάρι, συχνά ακολουθεί και δεύτερο και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και τρίτο. Θεωρώ ότι είναι άδικο οι γονείς να βάζουν το παιδί σε ρόλο «πυροσβέστη» για τις μεταξύ τους συγκρούσεις. Η έλλειψη επικοινωνίας δεν «γεφυρώνεται» με το χαρμόσυνο γεγονός του ερχομού ενός παιδιού -αντιθέτως, μπορεί να πολλαπλασιαστεί. Καθώς πρόκειται για ένα ευαίσθητο θέμα, θα μου επιτρέψεις να το αναλύσω σε ένα από τα επόμενα άρθρα μου στο Group Therapy. Οι οκτώ χρυσοί κανόνες για έναν επιτυχημένο γάμο πιθανόν να σου φανούν χρήσιμοι.
Με λένε Χριστίνα κι έχω έναν γιο στην εφηβεία. Τελευταία κάνει παρέα με παιδιά που δεν εγκρίνω, γιατί καπνίζουν, παίρνουν αποβολές, κάνουν κοπάνες… Φοβάμαι μήπως τον παρασύρουν, δεν με ακούει όμως… Υπάρχει περίπτωση να τον οδηγήσουν σε παραβατική συμπεριφορά;
Αγαπητή Χριστίνα, σου προτείνω να ρίξεις μια ματιά στο άρθρο μου για την παραβατική συμπεριφορά των εφήβων. Πέρα από αυτό, θεωρώ ότι με την σωστή επικοινωνία και συζήτηση, ο γιος σου θα φιλτράρει τις συμπεριφορές που δεν τον ωφελούν και από μόνος του θα απομακρυνθεί από παρέες που ενδεχομένως τον παρασύρουν. Μην ξεχνάς, όμως, ότι βρίσκεται στην εφηβεία, γι’ αυτό και όλα πρέπει να γίνονται με συζήτηση.
Χρήστος και Γεωργία – Η κόρη μας είναι 28 χρονών. Από έφηβη ακόμα πάλευε με τη νευρική ανορεξία. Νιώθουμε ότι ίσως φταίμε και εμείς, επειδή είχαμε πάντα υψηλές προσδοκίες από εκείνη. Ίσως πάλι φταίει ότι από μικρή είχε πολλές ευθύνες, όπως το να φροντίζει τα αδέρφια της, επειδή δουλεύουμε και οι δύο. Είναι εσωστρεφής και απογοητεύεται εύκολα. Αλήθεια, κατά πόσον παίζει ρόλο η οικογένεια; Μήπως η νευρική ανορεξία οφείλεται στο γεγονός ότι πρόσφατα απέβαλε;
Αγαπητέ Χρήστο και Γεωργία, οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες ορισμένες φορές φορτίζουν συναισθηματικά τα παιδιά, ειδικά στην εφηβεία, δημιουργώντας σχέση εξάρτησης με την οικογένεια. Συνεπώς, το μοναδικό πλαίσιο στο οποίο έχει έλεγχο, είναι το σώμα της, καθώς και η πρόσληψη τροφής. Όσον άφορα στα χαρακτηριστικά της κόρης σας που μου περιγράφετε, αν προσθέσουμε και την χαμηλή αυτοεκτίμηση, σκιαγραφούμε ένα σύνηθες ψυχολογικό προφίλ ανθρώπου ευάλωτου στο να εκδηλώσει νευρική ανορεξία. Θα σας συμβούλευα να αφουγκραστείτε τις πραγματικές συναισθηματικές ανάγκες της. Επίσης, να εστιάσετε στη σωστή επικοινωνία και να της δείξετε εμπιστοσύνη, βοηθώντας την παράλληλα να ανακάμψει από τη νευρική ανορεξία με τη βοήθεια του ειδικού. Σχετικά με τις απορίες σας ως προς τις υπερβολικές ευθύνες που είχε ως παιδί, σας συμβουλεύω να ρίξετε μια ματιά στο άρθρο μου για το σύνδρομο του «γονεϊκού» παιδιού, όπου εξηγώ αναλυτικά τις επιπτώσεις στην ενήλικη ζωή. Σχετικά με το περιγεννητικό πένθος, είναι μια επώδυνη εμπειρία και αναμφισβήτητα την έχει επηρεάσει αρνητικά.
Αναστασία – Είμαι 52 και έχω ένα αγοράκι 10 ετών. Του έχω μεγάλη αδυναμία, καθώς είμαστε μεικτή οικογένεια και συμβιώνουμε με τα παιδιά του συζύγου μου. Το ερώτημά μου είναι, αν είναι σωστό να κοιμόμαστε συχνά μαζί. Μήπως τα παιδιά του συζύγου μου νιώθουν παραμελημένα; Από την άλλη, δεν μπορώ να χαλάσω χατίρι στον γιο μου.
Αγαπητή Αναστασία, πολλές οι προκλήσεις στη μεικτή οικογένεια, όπως αναφέρω και σε προηγούμενο άρθρο μου, και είναι λογικό να θέλεις να τον κάνεις να νιώθει ασφάλεια. Θεωρώ ότι στην ηλικία των 10 ετών είναι προς όφελος του παιδιού να κοιμάται μόνο του, προκειμένου να τον ενθαρρύνετε ως προς την ανεξαρτησία του.
Ευανθία – Ο γιος μου πάει στην Γ’ δημοτικού. Είναι αρκετά ανυπάκουος, τελευταία με συγκρίνει με την μητέρα ενός συμμαθητή του, λέγοντας ότι είναι καλύτερη σε όλα. Μήπως έχω αποτύχει ως μάνα; Μήπως φταίει ότι δουλεύω όλη μέρα;
Αγαπητή Ευανθία, η σύγκριση του γιου σου εν μέρει χειριστική, καθώς στοχεύει στο να σου δημιουργήσει ενοχές, για να υποκύψεις στα χατίρια. Το ότι ο γιος σου είναι ανυπάκουο παιδί και κοντράρεται μαζί σου πιθανόν να είναι ένας τρόπος να σου εκφράσει δυσαρέσκεια για το ότι δεν περνάτε ποιοτικό χρόνο μαζί.
Ελένη – Ο γιος μου είναι μοναχοπαίδι. Αντιδρά με τον σκύλο που έχουμε υιοθετήσει, δεν τον θέλει, δεν τον ήθελε εξ αρχής. Εκείνος είναι αφοσιωμένος στα χελωνάκια του… Υπάρχει περίπτωση να χτιστεί η σχέση μεταξύ τους;
Αγαπητή Ελένη, το σκυλάκι αποτελεί νέο μέλος στην οικογένειά σας. Αν το παιδί αντιδρούσε εξ αρχής, ίσως θα έπρεπε να το είχατε προετοιμάσει ψυχολογικά, ώστε να το δεχτεί σταδιακά. Η ανιδιοτελής αγάπη που προσφέρει το σκυλάκι, όπως αναφέρω και σε άρθρο που έχω δημοσιεύσει παλαιότερα στο Group Therapy, θα τον ωφελήσει. Μην ανησυχείς, καθώς οι σχέσεις χρειάζονται χρόνο για να χτιστούν. Παράλληλα, θα ωφελήσει μια συζήτηση με τον γιο σου, προκειμένου να κατανοήσεις τους λόγους που δεν αποδέχεται το σκυλάκι.
Μπορείτε να μου στέλνετε τις δικές σας ερωτήσεις, πατώντας πάνω στα links των σελίδων παρακάτω:
– Βρείτε την Έλσα Μπάρδα στις σελίδες της στο Facebook, πατώντας εδώ και εδώ – Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
– email. elsabardapsychologist@hotmail.com
*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.
