Διασφαλίζοντας την ενυδάτωση των παιδιών στο σχολείο

Άρθρο από την Έλλη Χατζηλουκά, Αθλητική Διατροφολόγος και Διατροφολόγος Δημόσιας Υγείας

Η σημαντικότητα του νερού

Το νερό είναι εξίσου σημαντικό με το οξυγόνο για να υπάρχει ζωή. Το νερό μετά το οξυγόνο είναι το πιο σημαντικό στοιχείο για την ανθρώπινη ζωή στη γη. Είναι το κύριο συστατικό του σώματός μας καθώς το 60% του ανθρώπινου σώματος ενός ενήλικα αποτελείται από νερό.

Και ενώ, χωρίς τροφή μπορούμε να αντέξουμε μέχρι και 6 εβδομάδες όπως λένε οι ειδικοί, χωρίς υγρά όμως ο οργανισμός αντέχει μόνο λίγες μέρες και είναι ζήτημα αν μπορεί να φτάσει τη μία εβδομάδα ζωής.

Το νερό αποτελεί ίσως το πιο σημαντικό θρεπτικό συστατικό, το οποίο συχνά παραβλέπεται από τις συνήθεις συμβουλές για ισορροπημένη διατροφή. Η διατήρηση της ισορροπίας των υγρών, όμως, είναι εξαιρετικής σημασίας, ειδικότερα για τα παιδιά, τα οποία είναι πιο ευάλωτα στην αφυδάτωση από ό,τι οι ενήλικες, για αυτό η κάλυψη των αναγκών τους σε υγρά είναι μια διατροφική προτεραιότητα σε όλη τη διάρκεια της ημέρας. Η ποσότητα των υγρών που χρειάζεται ένα παιδί για να καλύψει τις ανάγκες του εξαρτάται από την ηλικία, και άρα το μέγεθος του σώματος, το επίπεδο της σωματικής του δραστηριότητας, αλλά και τις περιβαλλοντικές συνθήκες (ζέστη). Σε γενικές γραμμές η ευρύτερη σύσταση με βάση την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) για κατανάλωση περίπου 2 λίτρων υγρών ημερησίως, η οποία απευθύνεται κυρίως τους ενήλικες, ισχύει λίγο-πολύ και για τα παιδιά.

Ενυδάτωση στο σχολείο: πώς επιτυγχάνεται

Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα παιδιά περνάνε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους στο σχολείο, κατά τη διάρκεια του οποίου συμμετέχουν επίσης σε έντονες δραστηριότητες και παιχνίδια, αναδεικνύεται εύκολα η σημασία του σχολείου ως καίριου χώρου για την αναπλήρωση σημαντικού μέρους των αναγκών των παιδιών σε υγρά. Φαίνεται ότι εάν δεν υπάρχει συστηματική ενίσχυση της κατανάλωσης νερού κατά τη διάρκεια του σχολείου θα είναι μάλλον πρακτικά αδύνατον να καλυφθούν οι ανάγκες αργότερα μέσα στην ημέρα, από όταν δηλαδή τα παιδιά φύγουν από το σχολείο. Ωστόσο, πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα από τη Μεγάλη Βρετανία καταγράφουν την κατανάλωση νερού από τα παιδιά όταν βρίσκονται στο χώρο του σχολείου ως επιεικώς ανεπαρκή. Σε ποσοστό μεγαλύτερο του 40% των σχολείων το νερό απαγορεύεται μέσα στην αίθουσα, ενώ ακόμα και στα σχολεία όπου επιτρέπεται ελάχιστοι είναι οι διδάσκοντες που ενθαρρύνουν τους μαθητές να ενυδατωθούν. Επιπλέον, πρέπει να επισημανθεί ότι η απουσία βρυσών ή ψυκτών από την πλειονότητα των σχολείων δυσχεραίνει από τη βάση της τη διαθεσιμότητα και την πρόσβαση σε νερό.

Το σχολείο, λοιπόν, γενικότερα και κατ’ επέκταση οι εκπαιδευτικοί καλούνται να θέσουν ως προτεραιότητα τη σωστή ενυδάτωση των μαθητών.

• Η ενημέρωση των μαθητών, των γονέων, αλλά και των ίδιων των διδασκόντων σχετικά με τα οφέλη της ενυδάτωσης είναι ένας τρόπος ανάδειξης της σημασίας του θέματος.

• Το σχολείο, όμως, μπορεί και οφείλει έμπρακτα και άμεσα να εξασφαλίσει την καλύτερη δυνατή πρόσβαση για ενυδάτωση στους μαθητές: θα πρέπει δηλαδή να διαθέτει πηγές νερού σε πολλά σημεία.

• Προτείνεται, επίσης, όπου υπάρχει η δυνατότητα, το ίδιο το σχολείο να παρέχει στους μαθητές μπουκαλάκια με νερό, πρακτική όμως που έχει σοβαρό οικολογικό αντίκτυπο.

• Ο πλέον υγιεινός, οικολογικός αλλά και οικονομικός τρόπος για να έχουν τα παιδιά πάντα μαζί τους καθαρό και υγιεινό νερό είναι να εφοδιάζονται από το σπίτι με νερό σε επαναχρησιμοποιούμενο δοχείο.Έτσι, αυξάνονται οι πιθανότητες το παιδί να μπορεί να πίνει πάντα καθαρό νερό και να παραμένει ενυδατωμένο.

Λόγοι που μπορεί να περιορίζουν την κατανάλωση υγρών στο σχολείο

Η κατανάλωση νερού είναι άμεσα συνυφασμένη με την απέκκρισή του, δηλαδή με την τουαλέτα. Έτσι, πολύ μεγάλη σημασία όταν ενισχύεται η κατανάλωση νερού έχει η καθαριότητα στις σχολικές τουαλέτες. Πολλά παιδιά, κυρίως τα κορίτσια, περιορίζουν σημαντικά την κατανάλωση των υγρών στο σχολείο, ώστε να αποφύγουν τις συχνές επισκέψεις στις τουαλέτες, ειδικά αν αυτές είναι πλημμελώς καθαρισμένες. Η υγιεινή, συνεπώς, προαπαιτείται, αλλιώς μπορεί να σαμποτάρει το εγχείρημα.

Τέλος, συστήνεται τα κυλικεία των σχολείων να παρέχουν άφθονες επιλογές υγρών, όπως εμφιαλωμένο νερό, γάλα σε διάφορες μορφές, φυσικούς χυμούς, αλλά και προϊόντα με υψηλή περιεκτικότητα σε υγρά, όπως φρούτα και γιαούρτι.

Πώς μπορούμε να ενθαρρύνουμε την κατανάλωση υγρών

Οι εκπαιδευτικοί από την πλευρά τους καλούνται να επιτρέπουν και να ενθαρρύνουν την κατανάλωση νερού εντός των μαθημάτων, να προτρέπουν τα παιδιά να φέρνουν μαζί από το σπίτι τους υγρά, και να δίνουν οι ίδιοι το παράδειγμα της διαρκούς ενυδάτωσης, φροντίζοντας οι μαθητές να τους βλέπουν να πίνουν νερό.

Ειδικότερα για το μάθημα της Φυσικής Αγωγής ή σε εξωσχολικές αθλητικές δραστηριότητες (π.χ. ποδόσφαιρο, μπάσκετ, χορό, μπαλέτο, τέννις, κολύμπι κτλ) οι διδάσκοντες θα πρέπει να παροτρύνουν την κατανάλωση υγρών πριν το μάθημα, για να εξασφαλίσουν οι μαθητές μια καλή κατάσταση ενυδάτωσης πριν την έναρξη της άσκησης, να ενισχύουν την κατανάλωση κατά τη διάρκεια του μαθήματος, προβλέποντας ίσως ολιγόλεπτες παύσεις για κατανάλωση νερού, αλλά και να προτρέπουν την κατά βούληση κατανάλωση αμέσως μετά το πέρας του μαθήματος.

Συμπερασματικά, το σχολείο θα πρέπει να προωθεί και να υποστηρίζει τη σωστή και επαρκή ενυδάτωση των μαθητών. Μέσω των υποδομών του, της διδασκαλίας και της ενημέρωσης μπορεί να ενισχύσει τους μαθητές να υιοθετήσουν τη συνήθεια να καταναλώνουν νερό μέσα στην ημέρα και να το προτιμούν ως ενυδατικό μέσο έναντι άλλων επιλογών. Μια τέτοια συνήθεια αποδεικνύεται πολύτιμη τόσο βραχυπρόθεσμα, εφόσον βελτιώνει τη σωματική και πνευματική απόδοση των μαθητών, όσο και μακροχρονίως, συμβάλλοντας στην υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής συνολικότερα.

Από την Έλλη Χατζηλουκά, Αθλητική Διατροφολόγος και Διατροφολόγος Δημόσιας Υγείας. Επιστημονικός Συνεργάτης της Χαραλαμπίδης Κρίστης.