Από την Μύρια Μαραγκού, Ψυχοθεραπεύτρια Παιδιών – Οικογένειας – Γονέων – Ζευγαριού
Τα παιδιά αναγνωρίζουν τις ικανότητες ή τις αδυναμίες τους κι αυτό φαίνεται από τη συμπεριφορά τους. Τα παιδιά που αισθάνονται όμορφα για τον εαυτό τους μπορούν ευκολότερα ν’ αντιμετωπίσουν κάποια διαμάχη και ν’ αντισταθούν σε κάποια αρνητική πίεση. Συνήθως, τα παιδιά που έχουν αυτοπεποίθηση χαμογελούν πιο συχνά και απολαμβάνουν τη ζωή με ένα δικό τους τρόπο. Αυτά τα παιδιά είναι ρεαλιστές και αξιολογούν τις προκλήσεις της ζωής με ήρεμη και χαλαρή διάθεση, σε αντίθεση με τα παιδιά που χαρακτηρίζονται από χαμηλή αυτοπεποίθηση. Παιδιά που χαρακτηρίζονται με υγιή αυτοπεποίθηση είναι αυτά που επιδεικνύουν εμπιστοσύνη και σεβασμό στις δυνατότητες τους και κατ’ επέκταση στον εαυτό τους. Δεν επιζητούν συνεχώς την παρουσία ή τη συμβολή ενός ενήλικα για να ολοκληρώσουν μια πράξη. Παίρνουν πρωτοβουλίες και χρησιμοποιούν την κρίση τους χωρίς ν’ αγχώνονται για το αποτέλεσμα των πράξεών τους.
Τα παιδιά που υποτιμούν ή δεν εκτιμούν τον εαυτό τους, δυσκολεύονται να επιλύσουν τα προβλήματά τους, επιζητούν τη βοήθεια ενός ενήλικα και επιθυμούν συνεχώς να τα ενθαρρύνουν για να ολοκληρώσουν μια πράξη. Συνήθως αισθάνονται μειονεκτικά έναντι άλλων παιδιών, φοβούνται τα επικριτικά σχόλια και αναγκάζονται να απομονώνονται για να προστατεύσουν τον εαυτό τους.
Η αυτοπεποίθηση και ο τρόπος με τον οποίο αξιολογούν τα παιδιά τον εαυτό τους εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Τεράστιο ρόλο παίζει η κληρονομικότητα, το μοντέλο των γονιών – ατόμων που φροντίζουν τα παιδιά, των δασκάλων και γενικότερα η ενθάρρυνση προς τα παιδιά, που οδηγεί στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης.
Με την πάροδο του χρόνου η αυτοπεποίθηση αναπτύσσεται, από τη νηπιακή μέχρι την ενήλικη ηλικία. Για να έχει ένα παιδί αυτοπεποίθηση επιβάλλεται να επιδέχεται αγάπη και αποδοχή. Εάν ένα παιδί αισθάνεται ευτυχισμένο για κάποιο κατόρθωμά του, αλλά δεν επιδέχεται αγάπη, μπορεί κάλλιστα να παρουσιάσει χαμηλή αυτοπεποίθηση. Γενικότερα μια υγιής αυτοπεποίθηση αναπτύσσεται μόνο όταν υπάρχει ισορροπία στη ζωή του παιδιού.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αναπτύξουν υγιή αυτοπεποίθηση:
Προσέχουμε πώς μιλάμε στα παιδιά μας. Τα παιδιά παίζουν με τις λέξεις. Εάν το παιδί μας είχε κάποια αποτυχία, του λέμε π.χ. «Η εμπειρία έχει σημασία. Δεν τα κατάφερες, άλλα είμαι πολύ περήφανος για τον αγώνα που έδωσες». Επιβάλλεται να επισημαίνουμε ότι η προσπάθεια του παιδιού ήταν πολύ ισχυρή και αυτό έχει σημασία για μας. Αποφεύγουμε να λέμε π.χ. «θ’ αγωνιστείς περισσότερο την επόμενη φορά και θα τα καταφέρεις». Όταν τα παιδιά βάζουν αρκετή ενέργεια για να καταφέρουν κάτι, εμείς πάντα πρέπει να τα ενισχύουμε με ραβασάκια στην τσαντούλα τους, στο ψυγείο, στο e-mail τους, γράφοντας κάτι όμορφο, όπως «πιστεύω είσαι καταπληκτικός»!
Ανακαλύπτουμε τι μοναδικό έχουν τα παιδιά μας και τους μεταφέρουμε το μήνυμα ότι το κάθε άτομο έχει κάτι ξεχωριστό-μοναδικό, προσπαθώντας να ενισχύσουμε αυτό το χαρακτηριστικό τους. Όταν τα παιδιά πεισθούν ότι έχουν κάτι ιδιαίτερο, τότε αξιολογούν διαφορετικά τον εαυτό τους και τους βοηθά να αναπτύξουν την αυτοπεποίθησή τους.
Οι δικές μας ανασφάλειες δεν χρειάζονται να εκδηλώνονται μπροστά στα παιδιά. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να βλέπουν ένα θετικό μοντέλο γονιού, ώστε να παραδειγματίζονται ορθά.
Δοκιμάζουμε τα παιδιά μας σε διάφορες δραστηριότητες, μέχρι ν’ ανακαλύψουμε το ταλέντο τους και να τους προωθούμε να το εξασκούν για να γίνονται συνεχώς καλύτεροι.
Υπάρχουν δραστηριότητες όπου τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να προβάλλουν τον εαυτό τους πιο άνετα και κατ’ επέκταση να ανεβάζουν την αυτοπεποίθησή τους (π.χ. χορός, θέατρο, τέχνη κ.ά.). Δοκιμάστε τα.
Διαβάστε βιβλία, παραμύθια ή παρακολουθήστε μια ταινία με θέμα την αυτοπεποίθηση και στην πορεία αναλύστε μαζί το περιεχόμενο, σε σημείο που να επιθυμούν να συμπεριφερθούν αναλόγως σε μια παρόμοια κατάσταση.
Μαθαίνουμε στα παιδιά να γράφουν τους στόχους τους και να προσπαθούν να ολοκληρώνουν μικρούς και εφικτούς στόχους, ώστε να μην απογοητεύονται. Οι υψηλές προσδοκίες είναι ο χειρότερος εχθρός της αυτοπεποίθησης, γιατί δύσκολα επιτυγχάνεται ένας τέτοιος στόχος.
Σε κάθε στόχο που επιτυγχάνουν τα παιδιά επιβάλλεται η επιβράβευση και η συζήτηση εις βάθος για την όλη εμπειρία, ούτως ώστε να αντιληφθούν το κατόρθωμά τους, να το θαυμάσουν και να πιστέψουν στον εαυτό τους. Στη συνέχεια για καλύτερη συνειδητοποίηση των επιτευγμάτων τους, τα ενθαρρύνουμε να γράψουμε μαζί σ’ ένα τετράδιο την όλη διαδικασία και τα συναισθήματα που βίωσαν μέχρι να κατορθώσουν τον στόχο τους. Εάν μερικές φορές τα παιδιά αμφισβητούν τις ικανότητές τους, τότε διαβάζουμε μαζί τους τις σημειώσεις των προσωπικών τους εμπειριών και τα ενισχύουμε να συμπεριφερθούν ανάλογα.
Φράσεις που λατρεύουν τα παιδιά και ενισχύουν την αυτοπεποίθηση τους:
- Σ΄ ακούω…
- Θέλω να μάθω από σένα…
- Είμαι περήφανος για σένα…
- Είσαι μοναδικός…
- Εγώ πάντα πιστεύω στις ικανότητές σου…
- Σ’ αγαπώ…
- Σε λατρεύω…
Διδάσκουμε την αρχή ότι μέσα από τα λάθη μας μαθαίνουμε και γινόμαστε καλύτεροι.
Επιβάλλεται να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά να αποδεσμεύονται από το τέλειο.
Εάν εμείς αποδεχθούμε τον εαυτό μας όπως είναι, τότε πιο εύκολα μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αποδεχθούν τον εαυτό τους.
Προστατεύουμε τα παιδιά μας από άτομα ή καταστάσεις που τους δημιουργούν αμφιβολίες για τις ικανότητές τους.
Επιδεικνύουμε σεβασμό προς την προσωπικότητα των παιδιών μας και ποτέ δεν τα συγκρίνουμε με άλλα παιδιά.
Δεν τα κοροϊδεύουμε ή τα επικρίνουμε για τις πράξεις τους.
Δεν χρειάζεται να είμαστε η σκιά τους.
Οι προσδοκίες μας πρέπει να έχουν σαν κριτήριο τις ικανότητες και την ηλικία των παιδιών μας. Οι περισσότεροι γονείς έχουν πολύ υψηλές προσδοκίες για τα παιδιά τους και συχνά απογοητεύονται από τη συμπεριφορά τους. Ως εκ τούτου τα παιδιά με τη σειρά τους πληγώνονται, γιατί δεν εκτιμείται η προσπάθειά τους από τους ίδιους τους γονείς τους.
Ακούμε πάντοτε με προσοχή τα παιδιά μας και προσπαθούμε να έχουμε ισχυρή οπτική επαφή.
Προσοχή! Το «μπράβο» και οι έπαινοι πρέπει να γίνονται μόνο όταν είναι ανάγκη. Η καθημερινή χρήση τους μπορεί να προκαλέσει εξάρτηση και λανθασμένη σύνδεση.
Επιβάλλεται να υιοθετήσουμε στο πρόγραμμά μας οικογενειακές συζητήσεις, όπου το κάθε άτομο να παρουσιάζει τη δική του «φωνή».
Βοηθητικές δραστηριότητες:
Ένα λαμπερό αστέρι!
Θα χρειαστείτε:
- Ένα μπλε χαρτόνι
- Κίτρινο ή χρυσαφί χαρτί χειροτεχνίας
- Φωτογραφίες μικρές του παιδιού και των μελών της οικογένειας
Με τη συμμετοχή και τη βοήθεια του παιδιού ζωγραφίστε στο χαρτί της χειροτεχνίας αστέρια, αρκετά μεγαλύτερα από το μέγεθος των φωτογραφιών. Κόψτε κάθε αστέρι και στο κέντρο του κολλήστε μια φωτογραφία. Κολλήστε κάθε αστεράκι πάνω στο μπλε χαρτόνι. Κατά τη διάρκεια της χειροτεχνίας ή μετά από αυτή, πείτε την παρακάτω ιστορία:
Κάποτε σε μια χώρα μακρινή ζούσανε πολλά αστεράκια μαζί. Σ’ εκείνη τη χώρα τα πάντα λάμπανε από το φως των μικρών αστεριών. Γι’ αυτή τη χώρα άκουσε και ένα μακρινό αστέρι που ήταν, όμως, μουντό, χωρίς φως και χωρίς χρώμα. Αποφάσισε, λοιπόν, να πάει στη χώρα των αστεριών για να δει τι κάνανε τα άλλα αστέρια και είχανε φως. Περπάτησε μέρες πολλές και νύκτες ατελείωτες, ώσπου τελικά τα κατάφερε και έφθασε κατάκοπο στη χώρα των αστεριών. Παντού υπήρχε φως από τ’ αστέρια. Άλλα έφεγγαν περισσότερο και άλλα λιγότερο, όλα όμως ήταν λαμπερά και χαρούμενα. Άρχισε να ψάχνει για το μυστικό που είχαν και λάμπανε, ρωτώντας το κάθε ένα πώς τα κατάφερνε.
- Εγώ, του είπε το ένα, λάμπω επειδή ζωγραφίζω όμορφες θάλασσες.
- Εγώ, του είπε ένα άλλο, λάμπω επειδή τραγουδάω όμορφα.
- Εμένα η λάμψη μου έρχεται από τις καλές πράξεις που κάνω.
Κάθε αστεράκι είχε και κάτι καλό να του πει. Τότε το μακρινό αστέρι αναρωτήθηκε τι μπορούσε να κάνει το ίδιο για να λάμψει. Όμως και αν το έβρισκε… ποιος θα του μάθαινε να το κάνει;
Στο σημείο αυτό ζητήστε από το παιδί να σας πει «ως αστέρι που λάμπει» τι μπορεί να διδάξει στο μακρινό αστέρι. Αν το παιδί δυσκολεύεται να βρει κάτι καλό, βοηθήστε το λέγοντάς του τα προτερήματά του (π.χ. εσύ ξέρεις να ζωγραφίζεις, μπορείς να του μάθεις ζωγραφική, ξέρεις τόσα όμορφα τραγούδια, μπορείς να του μάθεις να τραγουδάει…), ώστε να βοηθήσει το αστεράκι. Παροτρύνετέ το, λοιπόν, να πει το ίδιο τι ξέρει να κάνει καλά. Μπορεί να είναι απλά πράγματα, όπως ποδήλατο, ζωγραφική, κουλουράκια, σχέδια με πλαστελίνη, σκιτσάρισμα ζώων, ευγένεια κ.ά.
ΜΥΡΙΑ ΜΑΡΑΓΚΟΥ
Ψυχοθεραπεία – Ψυχολόγος – Σύμβουλος
Τηλ. : 99 422961, 25 727898
ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ «ΑΡΩΓΗ»
ΜΕΓΑΡΟ ΚΟΤΣΑΠΑ, 2ΟΣ ΟΡΟΦΟΣ, ΔΙΑΜ.102,
ΑΓ. ΖΩΝΗΣ & ΔΗΜΗΤΡΗ ΛIΠΕΡΤΗ 3,
ΛΕΜΕΣΟΣ
